فولاد پر مصرفترین فلز در جهان محسوب میشود و پیشرفت و توسعه پایدار کشورها و صنایع بدون این متریال کلیدی امکان پذیر نیست. با توجه به تعداد و تنوع بالای انواع فولادها که به بیش از یک میلیون میرسد نامگذاری و به کارگیری فولاد مورد نیاز باید با دسته بندی مناسب و شناخت خواص آنها صورت گیرد است. دستهبندیهای اولیه فولادها به حدود 10 گروه مختلف میرسد که تفاوت مابین آنها تنها به نوع و میزان عناصر آلیاژی وابسته است. افزودن و تغییر عناصر آلیاژی منجر به بروز خواص فیزیکی و مکانیکی انواع فولادها میشود که شرایط تولید، فولاد سازی، عملیات شکلدهی (گرم وسرد)، عملیات حرارتی و قیمت تمام شده را رقم میزند. در این بین فولادهای زنگ نزن (Stainless Steel) جزء دسته مهم و پرکاربردی در صنایع محسوب میشوند. عنصر آلیاژی کلیدی در این فولاد کروم (Choromium-Cr) میباشد که حداقل میزان آن در فولادهای زنگ نزن بالای 10.5%باشد. با افزودن سایر عناصر آلیاژی به این نوع فولادها زیرگروههای دیگری از فولادهای زنگ نزن توسعه یافته است.
فولادهای زنگ نزن به 5 دسته کلی تقسیم میشوند:
1 - فولادهای زنگ نزن آستنیتی
2 - فولادهای زنگ نزن فریتی
3 - فولادهای زنگ نزن مارتنزیتی
4 - فولادهای زنگ نزن دوبلکس
5 - فولادهای زنگ نزن رسوب سختی
عناصر آلیاژی مهم در انواع فولادهای زنگ نزن و خاصیت انها:
عنصر آلیاژی |
خاصیت |
|
Cr |
کروم |
ایجاد لایه محافظتی مقاومت به خوردگی |
Ni |
نیکل |
استحکام دمای بالا شکلپذیری |
C |
کربن |
افزایش استحکام کاهش مقاومت به خوردگی |
Mo |
مولیبیدن |
بهبود مقاومت به خوردگی |
N |
نیتروژن |
افزایش استحکام کاهش جوشپذیری |
Ti, Nb, V |
تیتانیوم، نیوبیوم، وانادیم |
تشکیل کاربید و حذف اثر مخرب کربن افزایش استحکام |